Sytuacja finansowa Banku

Wynik z tytułu odsetek za 2023 rok wyniósł 17 215 mln PLN, tj. o 5 991 mln PLN więcej niż w poprzednim roku. Wyższy wynik r/r był determinowany głównie wzrostem przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom spowodowanym podwyżkami stóp procentowych. Efekt ten jest większy ze względu na ujęcie w III kwartale 2022 roku jednorazowej straty w wysokości 2 443 mln PLN związanej z ustawowymi wakacjami kredytowymi, pomniejszającej przychody od kredytów mieszkaniowych (pomniejszonej o wyniki rozliczenia wpływu wakacji kredytowych przeprowadzonego w IV kwartale 2023 roku, którego efektem było rozwiązanie straty początkowej z tytułu wakacji kredytowych w wysokości 83 mln PLN). Negatywnie na poziom wyniku odsetkowego w 2023 roku wpłynęły wzrost kosztów odsetkowych z tytułu rachunkowości zabezpieczeń oraz wzrost kosztów odsetkowych od depozytów klientów, wynikające głównie z podwyżek stóp rynkowych dla PLN.

Przychody odsetkowe w 2023 roku wyniosły 28 886 mln PLN i w porównaniu z 2022 rokiem były wyższe o 55,9%, w głównej mierze w efekcie:

• wzrostu przychodów z tytułu finansowania udzielonego klientom o 7 363 mln PLN r/r – związanego głównie ze wzrostem średniego oprocentowania finansowania udzielonego klientom o 1,8 p.p. (z wyłączeniem wpływu ustawowych wakacji kredytowych), przy zmianie struktury średniego wolumenu należności kredytowych (wzrost udziału kredytów gospodarczych oraz konsumpcyjnych kosztem udziału kredytów mieszkaniowych walutowych i złotowych),
• wyższych przychodów od papierów wartościowych (+2 523 mln PLN r/r), głównie w efekcie wzrostu średniego oprocentowania wynikającego ze wzrostu rynkowych stóp procentowych, ale również ze względu na wzrost średniego wolumenu portfela papierów o 24,8 mld PLN.

Koszty odsetkowe wyniosły 11 672 mln PLN i w porównaniu z 2022 rokiem były wyższe o 4 372 mln PLN, głównie ze względu na:

• wzrost kosztów odsetkowych od depozytów o 4 063 mln PLN, związany głównie ze wzrostem średniego oprocentowania depozytów związanego z podwyżkami stóp procentowych w PLN po decyzjach RPP oraz ze zmian w strukturze terminowej polegających na wzroście udziału wyżej oprocentowanych depozytów terminowych,
• wzrost kosztu z tytułu rachunkowości zabezpieczeń do 3 404 mln PLN (+262 mln PLN r/r), głównie w efekcie podwyżek stóp dla PLN, które wpłynęły na zawężenie marży między płaconą zmienną stopą a otrzymywaną stałą stopą na transakcjach IRS,
• wzrost kosztów emisji obligacji o 243 mln PLN r/r, związany głównie z emisją na potrzeby MREL.

Marża odsetkowa w 2023 roku, z wyłączeniem wpływu ujęcia w III kwartale 2022 roku skutków ustawowych wakacji kredytowych, wzrosła o 0,55 p.p. r/r i wyniosła 4,37%.

Wzrost marży wynikał z wyższej rentowności aktywów, która była efektem wyższych stóp rynkowych w Polsce, które przełożyły się w większym stopniu na wzrost oprocentowania aktywów niż pasywów. Negatywnie na rentowność aktywów wpłynęły zmiany w strukturze aktywów oprocentowanych (wzrósł udział papierów wartościowych kosztem głównie udziału najwyżej oprocentowanych należności od klientów oraz kosztem udziału należności od banków).

W 2023 roku średnie oprocentowanie kredytów Banku wyniosło 9,4%, a średnie oprocentowanie depozytów ogółem ukształtowało się na poziomie 2,1%. W 2021 roku było to odpowiednio 7,6% i 1,1%.

* Wskaźniki w 2022 roku zostały obliczone z wyłączeniem wpływu ujęcia w III kwartale 2022 roku skutków ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (tzw. ustawowe wakacje kredytowe) w wysokości 2 443 mln PLN.

Wynik z tytułu prowizji i opłat w 2023 roku wyniósł 3 911 mln PLN i był wyższy w porównaniu do poprzedniego roku o 93 mln PLN. Wzrost wyniku był determinowany m.in. przez:

• wyższy wynik z tytułu kart (+156 mln PLN r/r), w efekcie zmiany sposobu rozliczania niektórych prowizji z organizacjami kartowymi, większej liczby kart oraz wyższej transakcyjności,
• wyższy wynik z tytułu kredytów i ubezpieczeń (+46 mln PLN r/r), głównie w efekcie wzrostu przychodów prowizyjnych od kredytów gospodarczych oraz prowizji z ubezpieczeń przy wzroście kosztów prowizyjnych od kredytów,
• niższy wynik z tytułu obsługi rachunków bankowych i pozostały (-12 mln PLN r/r), głównie w efekcie ponoszonych kosztów prowizyjnych od gwarancji, oraz niższych prowizji za prowadzenie rachunków przy wzroście prowizji za operacje zagraniczne, operacje kasowe i przelewy,
• niższy wynik z tytułu funduszy inwestycyjnych i działalności maklerskiej (-39 mln PLN r/r), głównie w efekcie niższych prowizji za sprzedaż obligacji Skarbu Państwa,
• niższy wynik z tytułu marż na transakcjach wymiany walut (-58 mln PLN r/r), głównie w efekcie niższych prowizji od wymiany walut po kursie tabelowym (w tym efekt zmiany sposobu rozliczeń z niektórymi organizacjami kartowymi), przy wzroście prowizji od wymiany walut po kursie negocjowanym.

Uzyskany w 2023 roku wynik pozostały wyniósł 924 mln PLN i był wyższy od uzyskanego w 2022 roku o 121 mln PLN, m.in. w efekcie:

• wyższych przychodów z tytułu dywidend o 195 mln PLN (wyższy poziom wypłaconych dywidend przez PKO Leasing, PKO TFI oraz PKO BP Finat),
• wzrostu wyniku z pozycji wymiany o 189 mln PLN, głównie w efekcie poprawy wyniku na walutowych instrumentach pochodnych,
• niższych pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych netto (-83 mln PLN r/r), m.in. w efekcie:
• wyższych o 28 mln PLN kosztów procesowych zwracanych kredytobiorcom z tytułu ugód dotyczących kredytów CHF;
• ujęcia w 2023 roku straty z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji CO₂ w wysokości 26 mln PLN, która została w pełni skompensowana dodatnią wyceną klientowskich instrumentów pochodnych związanych z uprawnieniami do emisji CO₂ ujętą w wyniku z operacji finansowych;
• ujęcia w 2022 roku przychodów w wysokości 23 mln PLN z tytułu zmniejszenia zobowiązania dotyczącego dokapitalizowania spółki zależnej, wobec 1 mln PLN przychodu z powyższego tytułu, który został ujęty w 2023 roku.
• niższego wyniku z operacji finansowych (-179 mln PLN r/r) m.in. w efekcie spadku wyniku na instrumentach pochodnych (w tym zrealizowanego na instrumentach wbudowanych w depozyty strukturyzowane), przy wyższym wyniku zarówno z wyceny instrumentów dłużnych, jak też akcji i udziałów oraz poprawie wyniku z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów.

W 2023 roku koszty działania wyniosły 6 678 mln PLN i były niższe o 3,6% r/r. Ich poziom był determinowany w głównej mierze przez:

• spadek o 1 254 mln PLN, tj. 68,7% kosztów regulacyjnych, głównie w wyniku ujęcia w 2022 roku kosztu dotyczącego wpłaty początkowej na fundusz pomocowy w spółce System Ochrony Banków Komercyjnych S.A. w wysokości 956 mln PLN oraz wpłaty na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców w wysokości 307 mln PLN, przy jednocześnie niższych o 119 mln PLN składek na Bankowy Fundusz Gwarancyjny – koszty te wyniosły 262 mln PLN i w całości stanowiły składkę na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków (w roku poprzednim koszty BFG ukształtowały się na poziomie 381 mln PLN, z czego 264 mln PLN wyniosła składka na fundusz przymusowej restrukturyzacji),
• wzrost o 645 mln PLN, tj. o 22,0% kosztów świadczeń pracowniczych, głównie w efekcie przeprowadzonych regulacji płacowych oraz wzrostu zatrudnienia,
• wzrost o 291 mln PLN, tj. o 23,1% kosztów rzeczowych, głównie w związku z:
• wyższymi kosztami utrzymania i wynajmu nieruchomości o 127 mln PLN tj. o 48,1%,
• wyższymi kosztami promocji i reklamy o 59 mln PLN, tj. o 42,8%,
• wyższymi kosztami informatyki o 40 mln PLN, tj. o 12,7%;
• wyższymi kosztami doradztwa prawnego o 38 mln PLN, tj. o 45,4% – głównie w związku z obsługą spraw kredytobiorców frankowych,
• wyższymi kosztami zarządzania gotówką o 27 mln PLN, tj. o 32,1%,
• wzrost o 71 mln PLN, tj. o 7,8% kosztów amortyzacji, głównie w efekcie wzrostu kosztów amortyzacji wartości niematerialnych informatycznych.

Efektywność działania PKO Banku Polskiego S.A. mierzona wskaźnikiem C/I w ujęciu rocznym ukształtowała się na poziomie 30,3% i poprawiła się o 13,4 p.p. r/r, za sprawą wzrostu wzrost wyniku na działalności biznesowej (39,2% r/r), wspartego spadkiem kosztów działania (3,6% r/r) tytułem braku istotnego obciążenia kosztami regulacyjnymi.

W 2023 roku wynik z tytułu odpisów i utraty wartości (łącznie z kosztem ryzyka prawnego) wyniósł -6 697 mln PLN i pogorszył się w stosunku do roku poprzedniego o 3 529 mln PLN. Poziom wyniku determinował w głównej mierze wzrost kosztu ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach wymienialnych o 3 516 mln PLN w efekcie aktualizacji parametrów modelu oceny ryzyka prawnego dla tych kredytów, uwzględniającej koszty programu ugód, liczbę zawieranych ugód oraz szacunki dotyczące napływu nowych spraw sądowych i oczekiwanych ich rozstrzygnięć. Rewizja przyjętych parametrów uwzględnia także oczekiwany wpływ orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej: wyroku z 15 czerwca 2023 roku w sprawie C-520/21, wyroku z dnia 14 grudnia 2023 roku w sprawie C-28/22 oraz postanowienia z dnia 12 stycznia 2024 roku w sprawie C-488/23 na przyszłe orzecznictwo sądów polskich oraz na możliwą zmianę zachowania klientów.

Wynik z odpisów na ryzyko kredytowe wyniósł -1 166 mln PLN i ukształtował się na poziomie porównywalnym do roku poprzedniego, przy czym wzrost odpisów na kredytach mieszkaniowych został skompensowany poprawą wyniku na portfelu klientów korporacyjnych.

Wynik z odpisów na aktywa niefinansowe wyniósł -100 mln PLN i pogorszył się o 11 mln PLN w stosunku do roku poprzedniego, głównie na skutek dotworzenia odpisów na koszty obciążające klienta przy jednoczesnej poprawie odpisu na deprecjacje majątku.

Wskaźnik udziału ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości na koniec 2023 roku wyniósł 3,18% i był niższy o 0,42 p.p. w stosunku do 2022 roku, na co wpływ miał wzrost portfela należności ogółem oraz przeprowadzone przez Bank pakietowe sprzedaże wierzytelności.

Koszt ryzyka na koniec 2023 roku wyniósł -0,52% i był wyższy o 0,10 p.p. od uzyskanego w roku poprzednim.

Na koniec 2023 roku wartość aktywów płynnych i kasy w Banku wyniosła ponad 209,3 mld PLN, co oznacza wzrost o 57,7 mld PLN od początku roku.

Największy wpływ na przyrost aktywów płynnych miał wzrost papierów wartościowych (portfel bankowy) o 58,0 mld PLN w szczególności na bonach pieniężnych Narodowego Banku Polskiego, obligacjach skarbowych złotowych. Nastąpił również spadek należności od banków o 2,5 mld PLN przy wzroście kasy i środków w Banku centralnym o 2,0 mld PLN oraz transakcji z przyrzeczeniem sprzedaży o 0,4 mld PLN.

Na koniec 2023 roku finansowanie udzielone klientom Banku wyniosło 240,8 mld PLN, co oznacza wzrost o 17,2 mld PLN r/r.

Wolumen kredytów korporacyjnych wzrósł o 11,0 mld PLN, wolumen kredytów bankowości detalicznej i prywatnej natomiast wzrósł o 6,6 mld PLN. Przyrost kredytów bankowości detalicznej i prywatnej dotyczył głównie kredytów na nieruchomości, na które istotny pozytywny wpływ miał efekt programu Bezpieczny Kredyt 2% przy dotworzeniu kosztów z tytułu ryzyka prawnego kredytów walutowych w wysokości 2,9 mld PLN.

Z wyłączeniem wpływu powyższych korekt wartości bilansowej brutto finansowanie udzielone klientom na koniec 2023 roku wyniosłoby ponad 243 mld PLN wobec 225 mld PLN na koniec 2022 roku.

W strukturze rodzajowej finansowania udzielonego klientom netto główną pozycję stanowiły kredyty bankowości detalicznej i prywatnej oraz kredyty korporacyjne z udziałem na koniec 2023 roku odpowiednio 50,0% oraz 43,0%.

* łącznie z obligacjami nie skarbowymi (z wyłączeniem przeznaczonych do obrotu)

Depozyty klientów są podstawowym źródłem finansowania aktywów Banku. Ich poziom na koniec 2023 roku wyniósł 394,6 mld PLN, co oznacza wzrost o 59,7 mld PLN od początku roku. Do wzrostu bazy depozytowej przyczynił się wzrost depozytów bankowości detalicznej i prywatnej (+41,0 mld PLN) depozytów korporacyjnych (+13,4 mld PLN) oraz depozytów firm i przedsiębiorstw (+4,9 mld PLN).

W strukturze rodzajowej depozytów klientów główną pozycję stanowią depozyty bankowości detalicznej i prywatnej (69,4% na koniec 2023 roku).

W strukturze terminowej depozytów klientów główną pozycję stanowią depozyty bieżące, których udział wyniósł 67,8%, co oznacza spadek o 2,0 p.p. w stosunku do końca 2022 na rzecz depozytów terminowych.

PKO Bank Polski S.A. od lat jest uczestnikiem rynku emisji dłużnych papierów wartościowych, co pozwala mu na dywersyfikację źródeł finansowania działalności oraz dostosowanie ich do wymogów regulacyjnych w zakresie długoterminowej stabilności finansowej.

Poziom długoterminowych źródeł finansowania na koniec 2023 roku wyniósł około 6,2 mld PLN i był wyższy o 2,7 mld PLN w stosunku do końca 2022 roku, głównie na skutek emisji 3-letnich obligacji uprzywilejowanych w formacie „Senior Preferred Notes” przy zapadnięciu części kredytów EBI i CEB.