Bank jest świadomy wpływu swojego portfela kredytowego na klimat oraz wpływu ryzyka zmiany klimatu na portfel kredytowy. Bank przyjął polityki kredytowe dla sektora wysokoemisyjnego, OZE oraz chemii, ropy i gazu. Celem polityki dla sektora wysokoemisyjnego jest sukcesywne ograniczanie zaangażowania wobec klientów i transakcji opartych na węglu jako nośniku energii (zbieżność z europejską polityką klimatyczną i dążeniem do zerowej emisyjności netto w roku 2050) oraz brak finansowania nowych źródeł produkcji energii opartych na węglu kamiennym i brunatnym. Z kolei polityka OZE zakłada sukcesywne zwiększanie finansowania w działalność związaną z energią odnawialną.
Bank z uwagą śledzi informacje o zmianach klimatycznych, które wynikają z działalności człowieka i jest świadomy odpowiedzialności, która ciąży na przedsiębiorstwach w zakresie przestrzegania zobowiązań zapisanych w Porozumieniu Paryskim. Bank chce osiągać cele biznesowe w taki sposób, aby wpływ działalności operacyjnej i produktowej na zmiany klimatyczne oraz wpływ zmian klimatycznych na działalność biznesową był jak najmniejszy. W swoich działaniach Bank chce wspierać realizację długoterminowego celu Porozumienia Paryskiego – wzrost globalnej średniej temperatury poniżej 2°C względem poziomu z czasów przedprzemysłowych.
Od 2019 roku Bank liczy poziom emisji gazów cieplarnianych z działalności operacyjnej (dla Banku i dla Grupy Kapitałowej Banku). W 2021 roku przyjął ambitne cele krótkookresowe dotyczące redukcji emisji GHGs Banku w zakresie 1 i 2, uzgodnione z celami Porozumienia Paryskiego (rozliczenie w Sprawozdaniu Zarządu z działalności za 2022 rok). W Strategii na lata 2023-2025 przyjęto nowe cele klimatyczne i ich rozliczenie przedstawiono w rozdziale 13.4. Bank koncentruje się na poprawie i poszerzeniu kategorii pomiaru emisji GHGs generowanych przez Bank we wszystkich trzech zakresach. Dodatkowo Bank eliminuje źródła energii o wysokiej emisyjności, kupuje energię pochodzącą z OZE, podejmuje działania ograniczające zużycie energii (np. instalacje fotowoltaiczne w wybranych nieruchomościach Banku).
W ramach prac nad Strategią Banku 2023-2025 Bank podjął próbę oszacowania wielkości emisji swojego portfela kredytowego. Bank nie posiada pełnych danych o emisyjności swoich klientów, przy czym część z nich nie ma również takiej wiedzy o sobie. W celu oszacowania emisji posłużono się danymi o średniej emisyjności branży. Szacowane emisje produktowe w Zakresie 3 przekraczają ponad 300 razy raportowane emisje Banku w Zakresie 1 i 2. W nowej strategii Bank zadeklarował, że rozpocznie kalkulacje emisji w Zakresie 3 i przygotuje trajektorię redukcji emisji opartą na podejściu naukowym. Więcej informacji na temat kalkulacji emisji w Zakresie 3 zawarto w części Mierniki i cele.
Bank ujawnia informacje związane z klimatem zgodnie z rekomendacją TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures). Wytyczne te mają na celu zachęcenie instytucji finansowych i przedsiębiorstw niefinansowych do ujawniania informacji dotyczących ryzyka i szans związanych z klimatem. Wytyczne skupiają się wokół czterech obszarów tematycznych: Zarządzanie, Strategia, Zarządzanie ryzykiem, Mierniki i cele. Bank od kilku lat dokonuje ujawnień klimatycznych w CDP Disclosure Insight Action przy zastosowaniu rekomendacji TCFD i za 2023 rok jako jeden z ośmiu polskich banków uzyskał ocenę ujawnień w obszarze zmian klimatycznych („D”).
Ujawnienia związane z klimatem według standardu TCFD
Zarząd Banku określa ramy ryzyka, nadzoruje realizację postawionych celów, strategii i polityk oraz określa zasady zarządzania nimi w kontekście zarządzania ryzykiem z zakresu ochrony środowiska. Za koordynację i zarządzanie poszczególnymi rodzajami ryzyka ESG i ich wpływu na ryzyko funkcjonowania Banku odpowiedzialne są jednostki zgodnie z kompetencjami.
Komitety funkcjonujące w Banku w zakresie swoich zadań i kompetencji podejmują decyzje, wydają rekomendacje, zalecenia i opinie dotyczące działań związanych z ryzykiem ESG.
W 2023 roku powstał Komitet Zrównoważonego Rozwoju, który podejmuje decyzje niezbędne do realizacji celów strategicznych Banku i Grupy Kapitałowej Banku w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz sprawuje nadzór nad zarządzaniem wpływem czynników ESG na Bank i Grupę Kapitałową Banku. W skład Komitetu wchodzą wszyscy członkowie Zarządu Banku oraz dyrektorzy większości obszarów. Pracom Komitetu przewodniczy Prezes Zarządu lub Wiceprezes Zarządu kierujący pracami Zarządu Banku, a jego zastępcą jest Wiceprezes Zarządu nadzorujący Obszar Zarządzania Ryzykiem.
Pod koniec 2022 roku w Banku został utworzony Departament Zrównoważonego Rozwoju ESG, podlegający Prezesowi Zarządu. Jego zadaniem jest zapewnianie zgodności działania Banku i Grupy Kapitałowej Banku z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa i innymi regulacjami zewnętrznymi dotyczącymi zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju ESG oraz koordynacja działań zapewniających realizację celów strategicznych Banku i Grupy Kapitałowej Banku dotyczących ESG.
Departament Ryzyka Kredytowego jest odpowiedzialny za rozwój oraz tworzenie rozwiązań i narzędzi wspierających zarządzanie ryzykiem w zakresie ESG, w tym pozyskiwanie informacji na potrzeby zarządzania ryzykiem ESG oraz implementację rozwiązań wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa (m. in. Taksonomia UE, ujawnienie 3 filarowe) lub regulacji organów nadzoru lub kontroli dotyczących zarządzania ryzykiem ESG. Departament jest odpowiedzialny również za monitorowanie strategicznych limitów na ryzyko kredytowe i strategicznych limitów dotyczących ryzyka klimatycznego w zakresie ryzyka kredytowego, monitorowanie wykorzystania wewnętrznych limitów portfelowych, w szczególności w zakresie limitów dotyczących ryzyka klimatycznego, koordynowanie wdrażania spójnych standardów zarządzania ryzykiem w Grupie Kapitałowej Banku dotyczących ograniczania wpływu czynników klimatycznych na poszczególne rodzaje ryzyka, w szczególności na poziom ryzyka portfela kredytowego Banku.
Departament Programów Publicznych ESG jest odpowiedzialny za wspieranie rozwoju oferty Banku dla klientów bankowości: firm, przedsiębiorstw i korporacyjnej w zakresie produktów i usług powiązanych z programami publicznymi i unijnymi, w tym wspierającymi zrównoważony rozwój ESG, w szczególności transformację klimatyczną.
Bank przyjął Strategię na lata 2023-2025, w której określił ambicje klimatyczne w następujący sposób:
- ograniczenie emisji własnych CO2 Banku poprzez modernizację oddziałów i biur oraz elektryfikację floty;
- zwiększenie udziału energii z certyfikatami zielonego pochodzenia;
- osiągnięcie net-zero w zakresie 1 i 2 do 2030 roku.
W obszarze ryzyka Bank zamierza:
- rozszerzyć proces scoringowy i analizy portfela o aspekty ESG;
- budować ekspertyzy sektorowe;
- przeprowadzać stress testy
W odniesieniu do finansowania Bank chce:
- rozbudować ofertę produktową wspierającą zrównoważony rozwój;
- wyznaczyć priorytetowe sektory i klientów do wsparcia w dekarbonizacji;
- finansować skomplikowane inwestycje transformacyjne;
- rozpocząć kalkulacje emisji w Zakresie 3 w ramach przygotowania trajektorii redukcji opartej na podejściu naukowym.
Bank stale analizuje możliwy wpływ trendów związanych ze zmianą klimatu poprzez identyfikację szans i zagrożeń dla swojej działalności operacyjnej oraz perspektyw rozwoju. Jedną z podstawowych szans związaną z działaniami na rzecz ochrony klimatu jest możliwość poszerzenia oferty produktowej Grupy Kapitałowej Banku w zakresie finansowania projektów zrównoważonych i transformacyjnych, także z wykorzystaniem środków publicznych.
Bank dostrzega nowe możliwości finansowania niskoemisyjnych produktów i usług oraz finansowania transformacji energetycznej klientów w kierunku działalności niskoemisyjnej i odpornej na zmiany klimatu. Oferta ta jest dostosowana do zmieniających się potrzeb wszystkich klientów w Grupie Kapitałowej Banku (klienta korporacyjnego, firm i przedsiębiorstw oraz klienta indywidualnego). W rezultacie podjętych działań Bank zamierza stać się liderem najwyższego wolumenu nowego finansowania projektów zrównoważonych i transformacyjnych.
Uwzględniając cele strategiczne w zakresie zrównoważonego rozwoju, rozumianego jako pozytywny wpływ na środowisko naturalne, społeczeństwo wraz z zapewnieniem przestrzegania zasad ładu korporacyjnego, Bank przyjął w grudniu 2023 roku „Zasady klasyfikacji finansowania zrównoważonego rozwoju w Grupie Kapitałowej PKO Banku Polskiego S.A.”. Zasady uwzględniają wymogi stawiane przez międzynarodowe standardy oraz otoczenie regulacyjne, w szczególności wynikające z Taksonomii UE oraz Europejskiej zielonej obligacji (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2631). Zasady podlegają regularnemu przeglądowi, nie rzadziej niż raz na kwartał. Wnioski z przeglądu przedstawiane są Komitetowi Zrównoważonego Rozwoju.
Bank jest w trakcie wdrażania postanowień wynikających z Zasad, w szczególności w zakresie procesów biznesowych i sprawozdawczych, a także związanych z tym systemów informatycznych. Jednocześnie trwa proces dostosowywania oferty do wymogów stawianych produktom o pozytywnym wpływie na środowisko naturalne.
Bank jest świadomy potencjalnego wpływu zmian klimatycznych na działalność operacyjną. W horyzoncie długo- i średnioterminowym identyfikuje następujące czynniki ryzyka fizycznego i ryzyka związanego z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną:
- wzrost częstotliwości i gwałtowności nietypowych zjawisk pogodowych (burze, powodzie, pożary, fale upałów) może prowadzić do utraty części dochodów, zmniejszając zdolności do obsługi zadłużenia oraz do obniżenia wartości zabezpieczeń (ryzyko kredytowe);
- klęski żywiołowe i nagłe zjawiska pogodowe mogą spowodować nagły wzrost zapotrzebowania na środki pieniężne (ryzyko płynności);
- rosnące ceny uprawnień do emisji gazów cieplarnianych mogą istotnie zmienić sytuację finansową i zdolność do obsługi zobowiązań przez spółki działające w sektorach wysokoemisyjnych: energetyka, sektor paliwowy, transport i logistyka (ryzyko kredytowe);
- brak sukcesu rynkowego pro-ekologicznych technologii finansowanych przez Bank może prowadzić do utraty części dochodów (ryzyko finansowania);
- konieczność ponoszenia przez klienta Banku wysokich nakładów inwestycyjnych w obszarze transformacji energetycznej może prowadzić do zmniejszenia wartości ekonomicznej ekspozycji kredytowej na skutek pogorszenia się zdolności klienta do obsługi zobowiązań (ryzyko kredytowe);
- finansowanie wysokoemisyjnych sektorów negatywnie postrzeganych przez interesariuszy, uczestników rynku i agencje ratingowe, może przełożyć się na wizerunek Banku (ryzyko utraty reputacji);
- nagłe przeszacowanie papierów wartościowych i instrumentów pochodnych, na przykład w odniesieniu do produktów związanych z branżami dotkniętymi aktywami osieroconymi, może spowodować stratę finansową Banku (ryzyko rynkowe, ryzyko płynności);
- konieczność przeprowadzenia kapitałochłonnej transformacji energetycznej przez klientów Banku, może spowodować zmniejszenie depozytów (ryzyko płynności);
- obniżenie ratingu ESG Banku może utrudnić pozyskanie nowych inwestorów oraz spowodować wzrost kosztu finansowania (ryzyko płynności).
Branża, w której Grupa Kapitałowa Banku prowadzi działalność operacyjną nie ma istotnego bezpośredniego wpływu na klimat. Wpływ ten przejawia się przede wszystkim pośrednio poprzez finansowanie udzielane klientom. Dlatego Bank każdorazowo uwzględnia w ocenie ryzyka transakcji kredytowych ocenę wpływu na środowisko, kwestie społeczne oraz kwestie związane z zarządzaniem. Wnioski z ocen znajdują odzwierciedlenie w ratingu klienta i strukturyzacji transakcji.
W Banku przeprowadzany jest szereg projektów i analiz na poziomie klienta i portfela mających na celu tworzenie rozwiązań i narzędzi wspierających zarządzanie ryzykiem w zakresie ESG. Bank analizuje ekspozycje w portfelu bankowym wrażliwe na:
- wpływ długotrwałych i nagłych zdarzeń fizycznych związanych ze zmianą klimatu według sektora i lokalizacji geograficznej działalności klienta lub miejsca zabezpieczenia w postaci nieruchomości. Bank wykorzystuje w swoich analizach modele klimatyczne (projekt KLIMADA 0) opublikowane przez Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy, w ramach których analizowany jest scenariusz RCP8.5 (utrzymanie aktualnego tempa wzrostu emisji gazów cieplarnianych, w formule „business as usual”, średnia temperatura Ziemi wzrośnie o 4.5° względem epoki przedindustrialnej) dla okresów dekadowych 21-30; 31-40; 41-50. Bank wykorzystuje skalę ryzyka narażenia na ryzyko fizyczne od 1 do 5 (1 – niskie, 5 – bardzo wysokie). W Raporcie „Adekwatność Kapitałowa i inne informacje Grupy Kapitałowej Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego S.A. podlegające ogłaszaniu według stanu na dzień 31 grudnia 2023 roku” (dalej: Raport ujawnieniowy F3) Bank ujawnia występowanie ryzyka fizycznego we wszystkich lokalizacjach geograficznych, dla których ryzyko wystąpienia długotrwałego i gwałtownego zjawiska fizycznego jest bardzo wysokie;
- ryzyko transformacji związane z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu według sektorów, które w dużym stopniu przyczyniają się do zmiany klimatu. W oparciu o ekspercki przegląd portfela przedsiębiorstw niefinansowych Bank dokonał identyfikacji podmiotów działających w branżach paliw kopalnych, paliw olejowych, gazu ziemnego oraz przedsiębiorstw produkujących energię elektryczną. Mając na względzie cele związane z ograniczeniem wpływu na klimat, Bank zdecydował o stopniowej zmianie struktury portfela kredytowego wdrażając polityki kredytowe, m.in.: w zakresie Sektora Energii Wysokoemisyjnej czy Chemia-Ropa-Gaz.
Budynki odpowiadają w Unii Europejskiej za około 40% zużycia energii. W związku z istotnym udziałem sektora nieruchomości w poziomie zużycia energii ogółem, Bank analizuje ekspozycje w swoim portfelu kredytowym, które są powiązane z zabezpieczeniem w postaci nieruchomości zabudowanej na podstawie wielkości wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP). Dla części nieruchomości Bank posiada rzeczywiste wartości wskaźnika EP określone w świadectwach energetycznych, udostępnianych w Centralnym Rejestrze Charakterystyki Energetycznej Budynków prowadzonym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Dla nieruchomości, dla których Bank nie dysponuje świadectwami charakterystyki energetycznej, wielkość wskaźnika EP została oszacowana metodą ekspercką w oparciu o rodzaj nieruchomości i rok budowy. Co istotne, w procesie wyceny zabezpieczeń kredytowych klientów korporacyjnych Bank wprowadził wymóg przedłożenia wraz z operatem szacunkowym certyfikatów wydanych dla danej nieruchomości w zakresie zgodności ze standardami środowiskowymi, w szczególności świadectwa charakterystyki energetycznej. Jeśli nieruchomość generuje ponadprzeciętne ryzyko, w szczególności ryzyko środowiskowe, może stanowić jedynie zabezpieczenie wspierające.
Szczegółowe informacje na temat portfela kredytowego Grupy Kapitałowej Banku zabezpieczonego nieruchomościami w podziale na koszyki efektywności energetycznej zgodnie z wartością wskaźnika EP znajdują się w Raporcie ujawnieniowym F3.
Podstawowym narzędziem analitycznym wykorzystywanym w ramach zarządzania ryzykiem klimatycznym w instytucjach finansowych są stress testy klimatyczne. Bank opracował metodykę i narzędzia do przeprowadzania stress testów klimatycznych. Metodyka oparta jest na modyfikacji sprawozdań finansowych klientów, uwzględnia kluczowe czynniki mające wpływ na sytuację finansową klientów i wartość zabezpieczeń takie jak: ceny gazów cieplarnianych (GHG), nakłady inwestycyjne, energochłonność budynków oraz ryzyko związane z suszami. Zastosowanie scenariuszy obejmujących horyzont czasowy 1 roku, 3 lat i 30 lat pozwala na dokładną analizę ryzyka zarówno krótkoterminowego, jak i długoterminowego. Zadanie opracowania stress testów klimatycznych jest kamieniem milowym określonym w Strategii Banku. Całość prac zakończy się 30 czerwca 2024 roku wraz z analizą wpływu na portfel kredytowy Banku.
Bank bierze udział w jednorazowym badaniu pozasprawozdawczym dotyczącym scenariuszy ryzyka klimatycznego w kontekście unijnego pakietu „FIT-for-55” organizowanym przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, za pośrednictwem Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.
W Obszarze Zarządzania Ryzykiem ESG Bank realizuje zadania mające na celu zapewnienie zgodności z poniższymi regulacjami zewnętrznymi:
- Taksonomia UE (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2020/852 z 18 czerwca 2020 roku w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088 wraz z rozporządzeniami delegowanymi) – Grupa Kapitałowa Banku po raz pierwszy w 2024 roku ma obowiązek przedstawienia kluczowego wskaźnika wyników, tj. wskaźnika zielonych aktywów (GAR), który określa procentowy udział aktywów Grupy Kapitałowej Banku finansujących działalność gospodarczą zgodną z systematyką (zrównoważoną środowiskowo) w porównaniu do wszystkich aktywów Grupy Kapitałowej W 2023 roku Bank rozpoczął pracę nad wdrożeniem narzędzia wspierającego ocenę spełnienia technicznych kryteriów kwalifikacji Taksonomii UE w formie ankiet taksonomicznych. Ankiety taksonomiczne będą integralną częścią procesu określania/klasyfikacji zrównoważonych aktywów.
- Implementacyjne Standardy Techniczne – Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2022/2453 z dnia 30 listopada 2022 roku zmieniające wykonawcze standardy techniczne określone w rozporządzeniu wykonawczym (UE) 2021/637 w odniesieniu do ujawniania informacji na temat ryzyka z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i ładu korporacyjnego zgodnie z 449a Rozporządzenia (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012. Bank wypracowuje zasady ujawnień informacji na temat ryzyka ESG zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem wdrażającym wykonawcze standardy techniczne (ITS). Z uwagi na ograniczoną dostępność części danych według stanu na 31 grudnia 2023 roku, ujawnienia informacji opierają się na danych rzeczywistych oraz danych oszacowanych w sposób ekspercki. Szczegółowe informacje na temat tego ujawnienia znajdują się w Raporcie ujawnieniowym F3.
Bank prowadzi prace mające na celu rozbudowę systemów informatycznych służących do gromadzenia, agregowania i zarządzania danymi z obszaru zrównoważonego rozwoju.
Monitorowanie ryzyka ESG odbywa się za pomocą, wprowadzonego w 2021 roku do strategii zarządzania ryzykiem, strategicznego limitu tolerancji w zakresie ekspozycji na klientów z branż wysokoemisyjnych. Miarą tolerancji tego ryzyka jest iloraz wartości kredytów dla klientów z branż wysokoemisyjnych i wartości sumy bilansowej Banku. Według stanu na dzień 31.12.2023 roku, udział kredytów dla klientów z branż wysokoemisyjnych wyniósł 0,19% (przy limicie tolerancji dla Banku ≤ 1,6% i Grupy Kapitałowej Banku ≤ 1,6%) wobec wartości na koniec 2022 roku wynoszącej 0,38% (przy limicie tolerancji dla Banku ≤ 0,8% i Grupy Kapitałowej Banku ≤ 0,8%). Limit tolerancji został zwiększony o 0,8 p.p. dla Banku w celu umożliwienia finansowania transformacji energetycznej kraju. Limit ten jest monitorowany kwartalnie i raportowany do Zarządu Banku. Bank zdecydował się na zwiększenie finansowania w sektorze ciepłowniczym oraz selektywne, przejściowe finansowanie transakcji związanych z bezpieczeństwem energetycznym (zakupy węgla) wobec wojny w Ukrainie oraz wzrostu cen surowców energetycznych i konieczności zapewnienia dostaw węgla z alternatywnych wobec Rosji kierunków, realizując wymiar społecznej odpowiedzialności.
Aktualnie Bank prowadzi prace w zakresie określenia emisyjności portfela aktywów Banku (zakres 3). W celu realizacji tego zadania, w 2023 roku Bank przystąpił do organizacji Partnership for Carbon Accounting Financials (PCAF), która opracowała jednolity, globalny standard liczenia i raportowania emisji gazów cieplarnianych dla sektora finansowego. Metodyka PCAF pozwala określić wielkość emisji gazów cieplarnianych związanych m.in. z kredytami korporacyjnymi, papierami wartościowymi i kredytami hipotecznymi. Wyniki kalkulacji emisyjności gazów cieplarnianych dla branż określonych we wzorze nr 1 i wzorze nr 3 Implementacyjnych Standardów Technicznych zostaną przedstawione w Raporcie ujawnieniowym F3 według stanu na dzień 30 czerwca 2024 roku.
Dzięki określeniu poziomu finansowania emisji Zakresu 3 możliwe będzie zobowiązanie się Banku do wyznaczenia na kolejne lata ścieżki dekarbonizacji portfela kredytowego. Ścieżka dekarbonizacji zostanie opracowana w oparciu o naukowe podejście, aby przyczyniać się do ograniczenia globalnego ocieplania planety.
W rozdziale „Środowisko” przedstawiono wartości emisji w pozostałych zakresach.