12. Kwestie środowiskowe

Ze względu na charakter działalności gospodarczej bezpośrednie oddziaływanie Banku i Grupy Kapitałowej na środowisko naturalne jest ograniczone. Pośredni wpływ na środowisko dotyczy finansowania udzielanego przez Grupę Kapitałową oraz oferty produktowej Banku.

Grupa Kapitałowa ogranicza swój bezpośredni wpływ na środowisko i dostosowuje swoje polityki kredytowe dla poszczególnych sektorów gospodarki tak, aby motywować do tego także swoich klientów.

Zagadnienia związane z oddziaływaniem Grupy Kapitałowej na środowisko oraz podejmowane przez Grupę Kapitałową inicjatywy pro-środowiskowe zostały opisane w Sprawozdaniu Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego S.A. za 2023 rok w rozdziałach:

• 13.4 „Czynniki niefinansowe w Strategii Banku”,
• 13.5 „Kluczowe niefinansowe wskaźniki wyników”,
• 13.7 „Istotne tematy: zarządzanie i ryzyka”, w tym: 13.7.6 „Środowisko”, 13.7.7 „Klimat” i 13.7.8 „Zrównoważony rozwój”.

Począwszy od 2021 roku ryzyko ESG zostało uwzględnione w strategii zarządzania ryzykiem w Grupie Kapitałowej. Kwestie zarządzania ryzykiem ESG opisane zostały w nocie „Zarządzanie ryzykiem ESG”.

W niniejszej nocie zaprezentowano wpływ czynników klimatycznych na poszczególne elementy niniejszego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej, w tym w szczególności wpływ ryzyka klimatycznego na pomiar oczekiwanych strat kredytowych oraz koncentrację ryzyka kredytowego.

Grupa Kapitałowa jest narażona na ryzyko klimatyczne, w tym:

• ryzyko fizyczne (np. ryzyko wynikające z częstszych/poważniejszych zdarzeń pogodowych); oraz
• ryzyko związane z transformacją gospodarczą (np. ryzyko związane z przejściem na mniej zanieczyszczającą i niskoemisyjną gospodarkę, ekstremizacją pór roku).

Ryzyko klimatyczne może mieć potencjalny wpływ na szacunki i oceny stosowane przez Grupę Kapitałową (w tym stosowane w kalkulacji odpisów na oczekiwane straty kredytowe).

Jak opisano poniżej w Grupie Kapitałowej nie wystąpiły istotne szacunki i osądy związane z czynnikami klimatycznymi, które znacząco wpływałyby na wartości rozpoznane w niniejszym sprawozdaniu finansowym.

Kwestie związane z klimatem nie stanowią zagrożenia dla możliwości kontynuacji działalności przez Grupę Kapitałową w okresie 12 miesięcy od daty zatwierdzenia przez Zarząd do publikacji sprawozdania finansowego.

Ryzyko związane z klimatem może mieć wpływ na oczekiwane przepływy pieniężne z udzielonych kredytów, a tym samym na narażenie Grupy Kapitałowej na straty kredytowe. Atrybuty specyficzne dla kredytobiorcy, ryzyko fizyczne i ryzyko związane z przejściem, pojedynczo lub w połączeniu, mogą wpływać na oczekiwane przepływy pieniężne, jak również na zakres potencjalnych przyszłych scenariuszy ekonomicznych uwzględnianych przy pomiarze oczekiwanych strat kredytowych.

Wpływ czynników ryzyka związanych z klimatem na oczekiwane straty kredytowe będzie się różnić w zależności od dotkliwości i czasu przewidywanych zagrożeń klimatycznych, ich bezpośredniego i pośredniego wpływu na kredytobiorcę i portfel kredytowy kredytodawcy oraz czas trwania portfela kredytowego.

Grupa na ten moment nie wyodrębnia specyficznych scenariuszy dotyczących ryzyka klimatycznego ponieważ wpływ czynników ryzyka związanych z klimatem na oczekiwane straty kredytowe w Grupie Kapitałowej jest potencjalnie ograniczony, ponieważ Grupa Kapitałowa, biorąc pod uwagę stosunkowo krótkoterminowy okres trwania wielu portfeli kredytów bankowych, oczekuje, że najbardziej znaczące skutki zmian klimatu pojawią się w perspektywie średnio- i długoterminowej potencjalnie ograniczając dzisiejszy wpływ na ECL. Równocześnie ważne jest monitorowanie tempa i skali tych zmian oraz ich możliwego wpływu na pomiar odpisów na oczekiwane straty kredytowe. Grupa jest w trakcie implementacji wewnętrznych narzędzi i metod pozwalających na ocenę wpływu ekstremalnych zjawisk klimatycznych na portfel klientów segmentu korporacyjnego oraz klientów segmentu firm i przedsiębiorstw oraz na portfel zabezpieczony hipotecznie. Grupa Kapitałowa zwraca szczególną uwagę na takie elementy jak ceny uprawnień do emisji gazów cieplarnianych (GHG), energochłonność budynków, powodzie oraz susze.

W procesie kredytowym dla klientów segmentu korporacyjnego oraz klientów segmentu firm i przedsiębiorstw ocenianych z wykorzystaniem metody ratingowej Grupa Kapitałowa każdorazowo ocenia wpływ czynników środowiskowych, społecznych oraz związanych z zarządzaniem (tzw. czynniki ESG) na zdolność kredytową Klienta oraz identyfikuje transakcje kredytowe z podwyższoną dźwignią finansową (tzw. transakcje lewarowane). Grupa Kapitałowa bada też wpływ transakcji kredytowych na kwestie ESG i klasyfikuje je do czterech kategorii, począwszy od transakcji z pozytywnym wpływem na kwestie ESG, a skończywszy na tych z istotnie negatywnym wpływem. W ocenie czynników ESG Grupa Kapitałowa uwzględnia m.in. ryzyko zmiany klimatu i wpływu na działalność klienta, możliwy wpływ klienta na zmianę klimatu, czynniki związane z kapitałem ludzkim czy dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa oraz czynniki związane z aspektami zarządzania (w tym kultury organizacji i nadzoru wewnętrznego).

Grupa Kapitałowa w pomiarach wartości godziwej instrumentów finansowych sklasyfikowanych na poziomie 3 wartości godziwej nie stosuje danych nieobserwowalnych dotyczących ryzyka związanego z klimatem:

• papiery dłużne – zasadniczo stanowią finansowanie podmiotów gospodarczych zbranż nie narażonych na znaczące ryzyko klimatyczne (np. spółki ubezpieczeniowe, developerzy),
• udzielone kredyty – zasadniczo stanowią finansowanie dla gospodarstw domowych, ich wartość godziwa jest szacowana metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych z wykorzystaniem efektywnej marży kredytowej,
• udziały i akcje w innych jednostkach nienotowane na giełdach – nie obejmują spółek z sektorów narażonych na znaczące ryzyko klimatyczne.

Kwestie dotyczące klimatu nie mają wpływu na amortyzację rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych w Grupie Kapitałowej według stanu na 31 grudnia 2023 i 2022 roku. Ponadto czynniki klimatyczne nie spowodowały wystąpienia przesłanek utraty wartości aktywów niefinansowych oraz nie miały wpływu na ich wartość odzyskiwalną według stanu na 31 grudnia 2023 i 2022 roku.

Należy jednak zauważyć że potencjalny wpływ ryzyka zmian klimatu w rozumieniu nagłej, tj. skokowej transformacji gospodarki na bardziej niskoemisyjną (skokowa zmiana generacyjna istotnej klasy aktywów w finansowaniu) może być docelowo istotny dla podmiotów leasingowych Grupy Kapitałowej.

• Zapasy – Kwestie związane z klimatem nie mają wpływu na wartość bilansową zapasów posiadanych przez Grupę Kapitałową według stanu na 31 grudnia 2023 i 2022 roku.
• Podatki – Kwestie dotyczące klimatu nie mają wpływu na realizację aktywa z tytułu podatku odroczonego w Grupie Kapitałowej według stanu na 31 grudnia 2023 i 2022 roku.
• Rezerwy i sprawy sporne – Na 31 grudnia 2023 roku oraz na 31 grudnia 2022 roku w Grupie Kapitałowej nie występowały postępowania dotyczące jakichkolwiek kwestii związanych z klimatem lub ochroną środowiska. W latach 2023-2022 roku w Grupie Kapitałowej nie toczyły się postępowania administracyjne związane z naruszeniem przepisów ochrony środowiska oraz dotyczące wpływu na klimat, które zakończyły się nałożeniem kar finansowych.

Szczególnym przejawem ryzyka fizycznego dla działalności ubezpieczeniowej jest nasilenie ekstremalnych zjawisk pogodowych, a w szczególności ryzyko powodzi. Wpływ niniejszego ryzyka na wyniki finansowe oraz wypłacalność jest mitygowany przede wszystkim poprzez selekcję ryzyka oraz poprzez odpowiednio skonstruowany program reasekuracyjny. Spółki ubezpieczeniowe kalkulują wymóg kapitałowy na ryzyko katastroficzne oraz przeprowadzają analizę scenariusza warunków skrajnych dla ryzyka powodzi.

Obecnie spółki ubezpieczeniowe nie posiadają taksonomii środowiskowej dla aktywów inwestycyjnych z uwagi na brak oferowania nowych produktów o charakterze inwestycyjnym.

Dla działalności ubezpieczeniowej (ubezpieczenia majątkowe) ryzyko klimatyczne jest uwzględnione w wycenie zobowiązań poprzez uwzględnienie wskazanego ryzyka w wycenie składki. W szczególności rezerwy z tytułu ryzyka powodzi według stanu na 31 grudnia 2023 roku oszacowano na kwotę 5 milionów PLN (na 31 grudnia 2022 roku – 8 milionów PLN). Zmniejszenie rezerwy w ciągu roku, mimo wzrostu portfela ubezpieczeń mieszkaniowych, wynika z aktualizacji modelu powodziowego (zmniejszenie ryzyka). Obecnie model wykorzystywany do wyznaczania ryzyka powodzi uwzględnia dodatkowe zmienne (m.in. kondygnacje), których brak w poprzednich latach powodował zwiększenie wyceny wskazanego ryzyka (podejście ostrożnościowe). Dodatkowo obniżenie wyceny spowodowane jest uwzględnieniem niższych poziomów realizacji w ramach szkód dla niższych okresów powrotów powodzi (powodzie częstsze, o zmniejszonym wpływie).

W momencie zajścia zdarzenia, będącego realizacją ryzyka klimatycznego, spółki ubezpieczeniowe tworzą również rezerwy szkodowe.

Dla działalności ubezpieczeniowej (ubezpieczenia na życie) wskazane ryzyko nie jest na tyle materialnym, żeby umożliwić kwantyfikację wyceny zobowiązań – te dokonywane są na bazie oceny łącznego prawdopodobieństwa zajść zdarzeń ubezpieczeniowych

Działania podejmowane w zakresie ESG przez spółki ubezpieczeniowe Grupy Kapitałowej opisane zostały w nocie „Zarządzanie ryzykiem ESG”.